درمان گروهی برای سوگ در کودکان
تعداد مشاهده این مطلب: 3,398 مرتبه
گروه های سوگ عمدتا نقش حمايتی داشته و برای تسهيل گذراندن مراحل سوگ در کودکان و نوجوانان تشکيل می شود . بنابراين در مواردی که نشانه های شديد و طول کشيده و يا همراهی ساير اختلالات روانپزشکی نيازمند درمان های خاص وجود داشته باشد فرد نيازمند مداخلات فردی و يا خانوادگی می باشد . لازم به ذکر است روانشناسان و روانپزشکانی می توانند اين مداخلات را در عمل به کار گيرند که در دوره های آموزش کارگاهی آن شرکت کرده و به صورت عملی با ايفای نقش و ساير تکنيک های آموزش کارگاهی آموزش ديده باشند . فعاليت های انجام شده در هر جلسه به صورت عملی آموزش داده می شود و در ادامه فقط به مباحث نظری آن اشاره خواهد شد . در واقع در این مقاله به بررسی درمان گروهی برای سوگ درکودکان می پردازیم .
مصاحبه اولیه برای شروع درمان گروهی سوگ کودکان
قبل از برقراری جلسه گروه درمانگر لازم است کودک و والد را در يک مصاحبه 20 دقيقه ای ويزيت نموده و اطلاعات لازم را جمع آوری نمايد . اين مصاحبه به درمانگر فرصت می دهد تا با مشکلات و ترس های کودک در خصوص حضور در جلسات گروهی آشنا شود و به سوالات آن ها پاسخ دهند و به کودک نيز اين فرصت را می دهد تا با تسهيلگر خود آشنا شود . والدين نيز اين فرصت را خواهند داشت تا با نحوه و محل برگزاری جلسات گروه آشنا شوند . در اين جلسات درمانگر بايد اطلاعات لازم در خصوص وضعيت رشد و تکامل کودک و تجربيات قبلی فقدان را کسب نمايد .
نحوه شروع و پايان جلسات برای تسکین عزای کودک
با توجه به نقش حمايتی جلسات گروهی سوگ ، فعاليت های خاصی را در شروع و پايان جلسات می توان انتخاب نمود .
فعاليت هایی برای شروع کار
هدف اين فعاليت ها ايجاد فضای حمايتی در گروه ، نزديک کردن اعضای گروه به يکديگر ، گرم کردن و شروع کار گروهی است . روش های متفاوتی را می توان برای شروع هر جلسه بر حسب سن و ويژگی های فرهنگی گروه به كار گرفت . مثلاً می توان برای معرفی کردن اعضاء به يکديگر از يک توپ پارچه ای استفاده کرد . بدين ترتيب که هر کسی که توپ به طرفش پرت می شود شروع به صحبت کرده و خود را معرفی کند .
فعاليت هایی برای پایان کار
مشابه فعاليت مربوط به شروع هر جلسه در پايان هر جلسه بايد فرايند اتمام جلسه به نحوی باشد كه گروه ضمن آگاهی از فعاليت های انجام شده و فعاليت های مربوط به جلسه بعد نقش حمايتی خود را نيز داشته باشد . روش های مختلفی را براساس معيارهای فرهنگی و سن اعضا می توان به كار گرفت .
مثلاً افراد گروه کنار هم می ايستند و با کمک رهبر گروه اين جملات را تکرار می کنند، " ما اينجا جمع شده بوديم که به همديگر کمک کنيم ، از همديگر حمايت کنيم و در مورد مشکلاتمون صحبت کنيم ، چون همه ما مشکل مشترکی داريم و آن هم از دست دادن يکی از اشخاص مورد علاقه مونه " سپس رهبر گروه با کمک بچه ها در مورد تکاليفی که بايد در منزل انجام دهند صحبت می کند و قرار جلسه بعد را می گذارد .
سنجش و به اشتراک گذاشتن احساسات در درمان گروهی سوگ در کودکان
هدف
- ارزيابی و نمره گذاری احساسات اعضا در هر جلسه
- آگاهی از ميزان تغيير احساسات در طی جلسات
- آگاهی اعضای گروه از احساسات يکديگر و شريک شدن در احساس هم
برای اعضای گروه توضيح می دهيم که هر هفته در هر جلسه احساساتمان را ارزيابی می کنيم . و برای اين کار از يک نمودار سنجش احساس استفاده می شود که اعضای گروه نمره احساسشان را در آن مشخص می نمايند .
در کودکان کم سن می توان از فرم های نمايشگر احساسات در چهره استفاده نمود . بعد از آن که اعضا درجه احساسشان را مشخص نمودند آن را برای گروه بيان می کنند و علت داشتن چنين احساسی را با گروه به اشتراک می گذارند .
جلسه اول درمان گروهی برای سوگ در کودکان
جلسه اول : معرفی اعضا و برقراری قوانين
اهداف :
- معرفی اعضای گروه و تسهيلگران
- ايجاد احساس راحتی در گروه برای ارتباط با يکديگر
- برقراری ارتباط با اعضا و تقويت ارتباط اعضا با تسهيلگر
- آشنایی با ذهنيت های کودکان درخصوص معنای سوگواری
- صحبت راجع به رازداری و برقراری مقررات در گروه
- به اشتراک گذاردن واقعه و داستان فقدان با گروه
موضوعات بحث :
- معرفی اعضای گروه
- تعيين قوانين گروه
- تعريف معنای سوگ
- بيان فقدان : چه کسی مرده است و چگونه فوت کرده است؟
الف) معرفی اعضای گروه
لازم است در اولين جلسه اعضای گروه به يكديگر معرفی شوند و در گروه های مختلف بر روش های متفاوتی می توان اين كار را انجام داد . در گروه های سوگ برحسب سن اعضا لازم است اين كار به نحوی انجام شود كه تامين كننده اهداف حمايتی گروه نيز باشد .
ب) تعيين قوانين گروه
برای اعضا توضيح داده می شود که اکنون می خواهيم قوانينی را برای گروه تعيين کنيم تا بتوانيم با رعايت آن ها فعاليت گروهی را پيش برده و راه مطمئنی را برای بيان مشکلات و مسائلمان فراهم نمائيم . ممکن است لازم باشد راجع به موضوعاتی صحبت کنيم که بيان آن ها در ساير شرايط دشوار است . و ما با رعايت قوانينی که خودمان تعيين مي کنيم اين محيط امن را فراهم می کنیم . اکنون فکر کنيم و ببينيم گروه به چه قوانينی برای ايجاد اين فضای امن نياز دارد . آيا کسي ايده ای دارد؟
بهتر است قوانين توسط خود اعضا پيشنهاد و تاييد شود . تسهيلگر قوانين را روی تابلو نوشته و با گروه مطرح می کند تا همه اعضا روی آن توافق کنند مثالهایی از اين قوانين عبارتند از:
- سروقت در گروه حاضر شويم .
- آن چه در گروه گفته می شود در گروه بماند و خارج نشود ( اصل راز داری )
- اعضا مجبور نيستند همه چيز را در گروه مطرح کنند .
- همه بايد به همديگر گوش بدهيم .
- هركس بخواهد می تواند صحبت كند ، ولی هيچ‌كس مجبور به صحبت كردن نيست . ولی بايد به حرف بقيه گوش دهد .
- در گروه بدون اجازه صحبت نکنيم .
- هنگامی كه فرد ديگر صحبت می كند ، هرگز حرف او را قطع نكنيم .
- در گروه همديگر را مورد تمسخر قرار ندهيم و به همديگر نخنديم ، ولی می توانيم با هم بخنديم .
- تهاجم و توهين به ديگران درگروه ممنوع است .
- اگر مسائلی وجود داشته باشد كه طرح آن ها در گروه برايمان مشكل باشد ، پس از اتمام كار می توانيم به صورت انفرادی با رهبر گروه و دستيار وی آن ها را مطرح كنيم .
- فقط در مورد خودمان صحبت كنيم .
- در تمام جلسات شركت كنيم .
بعد از آن که قوانين مشخص شد همه بايد روی آن توافق کنند و اگر کسی قبول نکرد بايد زمانی را صرف توضيح بيشتر راجع به اين مسئله نمائيم و توافق همه را جلب نمائيم .
ج) معنای سوگ چيست؟
برای اعضای گروه خلاصه ای از آن چه که بايد انجام دهند را مرور کنيد . در مرحله بعد از اعضای گروه در رابطه با معنای سوگ سوال می کنيم و مشخص می کنيم که سوگ عبارت است از مجموعه افکار ، احساسات و واکنش های فرد در مواجهه با فقدان يک فرد مورد علاقه . دارای مراحلی است که اگر به خوبی طی شود به ما کمک می کند تا بتوانيم فقدان های بعدی را هم تحمل نمائيم و اگر اين مراحل به خوبی طی نشود در فقدان های بعدی واکنش ها شديد تر خواهد بود .
سوال ديگر آن است که چه وقت ما دچار فقدان می شويم و چگونه می توانيم به حل سوگ مان کمک کنيم؟
د) بيان فقدان : چه کسي مرده است و چگونه مرده است؟
در اين قسمت درمانگر سعی می کند جنبه های مختلف مربوط به فقدان در گروه را به طور تدريجی و از طريق پرسش سوالاتی که به برخی جنبه های فقدان و نحوه فوت فرد مورد علاقه مربوط می شود ، مشخص نمايد . به ياد داشته باشيد که افراد اجازه دارند هر قدر که لازم مي دانند ، داستان فقدانشان را با گروه مطرح نمايند و اين مقدار ممکن است خيلی کم باشد . بايد درمانگر مراقب تاثير بيان داستان روی افراد باشد تا ديگران دچار آسیب نشوند . گاهی فرد احساس امنيت در گروه نمی کند و از بيان داستانش اجتناب می کند که تسهيلگر می تواند از طريق جلب کردن توجه وی به قوانين گروه و اينکه گروه برای حمايت از وی تشکيل شده وی را ترغيب به بيان داستان نمايد .
ترسيم واقعه : آن چه که در مورد روز واقعه و تشييع جنازه به ياد مي آورم .
در اين قسمت تسهيلگر توضيح می دهد که تاکنون در مورد واقعه سوالاتی کرديم و اکنون می خواهيم صحنه های واقعه و تشييع جنازه را ترسيم نمائيم . بعد از آن که همگی کارشان کامل شد ، ابتدا افرادی که احساس راحت تری دارند نقاشی خود را برای گروه بازگو می کنند . این روش برای کودکان سنین 12-6 سال مناسب است .
نوشتن خاطره : آن چه که در مورد روز واقعه و تشييع جنازه به ياد می آورم .
در اين قسمت تسهيلگر از افراد گروه می خواهد که خاطرات واقعه و روز تشييع جنازه را بنويسند . اين بخش کار را می توان به عنوان تکليف منزل در نظر گرفت و در جلسه بعد افراد آن را با گروه مطرح می سازند . استفاده از روش ثبت خاطرات روشی است که در نوجوانان و بزرگسالان موثر است .
جلسه دوم درمان گروهی برای سوگ در کودکان
اهداف اين جلسه :
- ادامه بحث راجع به مرگ
- آشنایي با عقايد و باورهای كودكان در مورد مرگ
- آشنایی با مفهوم تغيير
- شناختن انواع تغييرات فردی و خانوادگی به دنبال فقدان
- آشنایی با واكنش های شايع در سوگ
الف) بیان جنبه های مختلف مرگ و مردن
در اين قسمت تسهيلگران به بيان مفهوم مرگ و مردن و آشکارسازی نگرش های افراد در خصوص مرگ و بيان مفاهيمی مانند جهان شمول بودن مرگ و اينکه مرگ مسری نيست و قابل برگشت هم نيست می پردازد . به کودکان بايد تعريفی ساده و قابل فهم ارائه نمود و می تواند از طريق فعاليت هايی باشد که بتوانند احساسات ، عقايد و نگرش های آنان را در خصوص سوگ نشان دهند .
مشخص کردن اسطوره ها (Myths) در مورد مرگ
برای گروه توضيح می دهيم كه در بين مردم عقايدی در مورد مرگ و مردن وجود دارد كه ممكن است درست نباشند و اين ها عقايدی هستند كه در واقع صحيح نبوده ولی مردم فكر می كنند كه صحيح است . سپس برخی از اين عقايد را روی تابلو نوشته و در مورد صحت و يا عدم صحت آن با گروه بحث می كنيم . برخی از اين اسطوره ها عبارتند از :
- فقط افراد پير می ميرند
- مرگ به ديگران سرايت می كند
- وقتي یک نفر مرد افراد ديگری هم خواهند مرد
- مرگ برگشت پذير است
- فقط افراد خوب می ميرند
- فقط افراد بد می ميرند
ج) معرفی و آشنایی با تغييرات ايجاد شده به دنبال فقدان
در اين قسمت هدف تسهيلگران شناسایی تغييراتی است كه به دنبال فقدان اتفاق می افتد . كودكان به خصوص به اين تغييرات حساس هستند چرا كه دنيای آن ها كوچک بوده و كودكان به بزرگترهای اطرافشان وابسته اند . با اين حال بسياری از آن ها ممكن است نتوانند بين مرگ و تغييراتی كه به دنبال آن احساس يا تجربه می كنند ارتباط برقرار کنند . تسهيلگر كمک می كند تا اين ارتباط در ذهن كودک برقرار شود . مفهوم تغييرات در محيط و زندگی روزانه به كودک ارائه می شود . در مرحله بعد تسهيلگر تغييرات مربوط به فقدان را بررسی و با گروه شناسایی مي نمايد و نهايتا تغييراتی كه در واكنش سوگ به مرور زمان ايجاد می شوند در گروه مطرح می شوند . بنابراين اعضای گروه متوجه خواهند شد كه نه تنها تغييرات كلی در زندگی روزانه بخشی از زندگی انسان است بلكه تغييرات ناشی از فقدان هم قسمتی از زندگی انسان ها است .
د) واكنش های شايع سوگ
توضيح می دهيم كه به دنبال فقدان يک فرد ، افراد واكنش های مختلفی را نشان می دهند و تمام اين نوع واكنش ها برای بچه های هم سن شما طبيعی محسوب می شوند . سپس اعضا در مورد اين واكنش ها صحبت كرده و اين كه آيا چنين واكنش هایی داشته اند يا خير؟ و اين كه آيا اعضای ديگر گروه هم واكنش مشابهی داشته اند يا خير و تاكيد بر اين نكته كه اين واكنش ها طبيعی است .
جلسه سوم درمان گروهی برای سوگ در کودکان
جلسه سوم : خاطرات و احساسات مربوط به فقدان
اهداف :
- مرور خاطرات فرد فوت شده و مواجهه اعضا با اين خاطرات .
- تاکيد بر اين نکته که اگرچه فرد حضور فيزيکی ندارد ولی خاطره اش همواره وجود دارد .
- بروز احساسات مربوط به فقدان
- انطباق با هيجانات
الف : خاطرات
اين جلسه کمک خواهد کرد تا اعضای گروه خاطراتشان را در رابطه با فرد از دست رفته مرور نمايند . از اعضای گروه خواسته می شود تا تصاوير و يادگارهایی از افراد فوت شده شان بياورند . و در رابطه با آنچه که آورده اند در گروه توضيح داده و خاطراتش را بيان نمايند . بيان خاطرات و يا برگزاری مراسم ياد بود می تواند مفيد باشد . اعضا به اشکال مختلف می توانند يادآوری خاطرات را داشته باشند از جمله ترسيم ، نوشتن خاطرات و برگزاری مراسم ياد بود . از مراسم ياد بود برای انتقال اين مفهوم استفاده می شود که اگرچه فرد از دست رفت حضور فيزيکی ندارد ولی ياد او همواره در قلب ما است .
موضوعات بحث :
- تعريف کلمه خاطره
- بحث راجع به خاطرات مهم
- صحبت راجع به عکس ها
- به ياد آوردن خاطرات خوب
ب : بروز احساسات
هدف اين قسمت شناسایی احساسات فرد راجع به فقدان و اهميت دادن به اين احساسات است . در جلسات قبل از طريق نمودار سنجش احساس اعضا با هيجانات اصلی آشنا شده اند و در اين مرحله سعی خواهد شد تا اين هيجانات با مرگ يا فقدان مرتبط شوند . در مورد هيجانات بحث خواهد شد و اعضا فعاليت هايی را برای شناسایی و تطابق با هيجاناتشان انجام می دهند .
موضوعات :
- تعريف احساس
- شناسايی هيجانات مختلف و تظاهرات آن
- شناسايی هيجانات مربوط به مرگ
ج : انطباق و کنار آمدن با احساسات
در اين مرحله هدف يادکيری روش های کنار آمدن با احساسات ناشی از فقدان است . و پيامد بروز نيافتن مناسب هيجانات در گروه بحث می شود . و روش های بروز و انطباق با احساسات آموزش داده می شود
موضوعات :
- شناسایی واکنش های اعضا به هيجانات
- شناسایی هيجاناتی که ايجاد رنج و ناراحتی نموده اند
- فراگيری روش های انطباق با احساسات
- روش های آرامش بخشی مانند ریلکسیشن آموزش داده می شود . روش های ديگری که برای کنار آمدن با احساسات به کار می روند عبارتند ا ز:
- توقف فکر
- اشتغال به فعاليت های هنری
جلسه چهارم درمان گروهی برای سوگ در کودکان
جلسه چهارم : باز توانی
اهداف :
- درک چگونگی حمايت و مراقبت از خود
- به کارگيری روش های حل مسئله
- خداحافظی با گروه
در اين جلسه مفهوم مراقبت و روش های مراقبت از خود بحث می شود . بچه ها وابستگی زيادی به مراقب خود دارند و وقتی وی فوت می کند ممکن است ديگر مراقبت لازم را دريافت نکنند . بنابراين مهم است که در خصوص روش های مراقبت از خود بحث شود و بدانند که اگر حمايت کافی نداشته باشند چه اتفاقی برايشان خواهد افتاد . آن ها باید روش های حل مسئله را یاد بگیرند . اين کودکان بايد افراد کليدی که می توانند در شرايط خاص به آن ها کمک کنند را بشناسند .
موضوعات :
- تعريف مراقبت و حمايت
- بحث راجع به اهميت مراقبت و حمايت
- روش های به دست آوردن حمايت ها و تمرين مراقبت از خود
- روش های حل مسئله
- شناسایی توانایی ها افراد
- خداحافظی با گروه
برای اطلاعات بیشتر درباره نحوه برخورد و مقابله با انواع حوادث استرس زای زندگی مانند مرگ در کانال تلگرام مشاوره روانشناسی فیلیا متعلق به سایت مشاوره خانواده فیلیا عضو شوید . یا اگر در مورد مسائل مربوط به کودکان مانند سن شروع حرف زدن و راه رفتن ، نقاشی ، بازی ، دوستیابی ، انگشت مکیدن ، ناخن جویدن ، مسائل و مشکلات مدرسه مانند مشکلات ریاضی ، خواندن و نوشتن ، ترس از تنهایی ، ترس از تاریکی ، مسائل مربوط به بزرگسالی مانند ازدواج ، طلاق ، بیوگی ، تنهایی ، اعتیاد ، درمان شکست عاطفی ، و ... سوال دارید و نیاز به راهنمایی دارید با مشاوره تلفنی روانشناسی فیلیا تماس بگیرید تا از کمک مشاوران مرکز مشاوره روانشناسی فیلیا استفاده کنید .
مطالب مرتبط:
جدیدترین مطالب فیلیا
