مهارت های فرزند پروری برای کودکان
فرزند پروری مجموعه دانش و مهارت های تربیت کودکان به روشی سازنده و غیر مخرب است ، راهی برای این که توانایی ها و مهارت های آنان را رشد دهیم و مشکلات رفتاریشان را مدیریت کنیم . والدینی می توانند مهارت های فرزندپروری را با موفقیت به کار ببرند که به نیازها و سلامت جسمی و روانی خود توجه داشته باشند . مدیریت رفتارهای کودکان روندی طولانی و فراگیر است که به صبر و تحمل ، خوش خلقی ، اشتیاق ، و خلاقیت نیاز دارد و وقتی ممکن می شود که به سلامت خود رسیدگی کنیم و از منابعی که در دسترس داریم بیشترین استفاده را بکنیم . در این مقاله به بررسی مهارت های فرزندپروری برای کودکان می پردازیم .
ثبت رفتار در مهارت های فرزندپروری برای کودکان
رفتار واکنشی از کودک است که قابل مشاهده می باشد و آن چه پس از رفتار می آید ، پیامد است . پیامد شامل واکنش هایی است که والدین به رفتار کودک نشان می دهند یا او در نتیجه عملکرد خودش با آن ها مواجه می شود . در ثبت رفتار باید به زمان و مکان بروز رفتار اشاره کرد ، یعنی قبل از بروز رفتار چه اتفاقی رخ می دهد و پس از آن چه می شود . با این کار والدین متوجه می شوند که چه شرایطی موجب بروز رفتار می شود و کودک در ازای انجام آن رفتار خاص با چه پیامدی مواجه می شود یا واکنش آنان در برابر رفتار کودک چیست . برای این که یک رفتار در کودک شکل بگیرد یا تغییر پیدا کند ، ابتدا باید این رفتار تعریف و سپس ثبت شود . رفتاری که در نظر گرفته می شود باید رفتاری باشد که کودک قادر به انجام آن باشد . در کل در این قسمت والدین باید نقش خانواده در بروز اختلالات رفتاری کودکان را متوجه شوند .
مزایای ثبت رفتار در کنترل فرزندپروری برای کودکان
در مورد مزایای ثبت رفتار می توان به موارد زیر اشاره کرد :
* والدین فرصت پیدا می کنند تا ببینند برداشتی که از مشکلات رفتاری کودک دارند تا چه اندازه درست است . مثلاً وقتی می گویند " مریم از صبح تا شب داره جیغ میزنه " با ثبت دفعه های تکرار جیغ ها می بینند که مثلاً او حداکثر 4 بار داد و بیداد کرده است .
* زمان و دلیل بروز رفتار کودک را متوجه می شوند . مثلاً می فهمند بی قراری و پا کوبیدن های آرش معمولاً ظهرها قبل از ناهار رخ می‌د هد که خیلی گرسنه است .
* آنان به نوع و شدت واکنش خودشان نسبت به آن رفتار پی می برند . مثلاً متوجه می شوند هر وقت از سرکار بر می گردند در برابر خواسته های شاهین زود تسلیم می شوند ، در حالی که وقت های دیگر حرف ، حرف خودشان است .
* می توانند سیر رفتار کودک را در طی زمان تعیین کنند . مثلاً متوجه می شوند قشقرق ها دارد کمتر می شود یا شدت پیدا می کند .
* می توانند بفهمند درمان چه فایده‌ای داشته است . مثلاً از وقتی که به داد و فریاد مینا هنگام مطرح کردن درخواستش ، توجه نشان نمی دهند او آرام تر حرف می زند .
نکته های مهم در ثبت رفتار آیین های فرزندپروری برای کودکان
هنگام ثبت رفتار در مهارت های فرزندپروری برای کودکان باید نکات زیر را رعایت کرد :
* بلافاصله پس از انجام رفتار باید آن را ثبت کرد . به حافظه ، حدس و گمان یا یادآوری نباید تکیه کرد .
* موقع ثبت رفتار نباید به کودک چسبید یا او را تعقیب کرد . باید ضمن ادامه کار جاری ، از گوشه چشم رفتار او را زیر نظر بگیرید .
* در شروع برنامه رفتاری بهتر است وقتی از شبانه روز را به ثبت رفتار اختصاص داد که مزاحمی وجود ندارد ( مانند مهمان و ... ) .
* بهتر است ثبت رفتار به صورت هفتگی صورت گیرد برای مثال هر روز در مدت زمان یک ساعت پس از بازگشت کودک از مدرسه رفتارش را مورد ارزیابی قرار داد . هر روز باید همان ساعت و مدت زمان خاص مورد نظر باشد .
* ثبت برخی رفتارها سخت است مانند " محل نگذاشتن " یا " رعایت نکردن " یا " حرف گوش نکردن " . در این موارد می توان تعداد دفعه هایی را که از کودک کاری خواسته شده و او آن را انجام نداده است مشخص کرد .
قوانین رفتاری برای پدر و مادر بهتر بودن
قوانین رفتاری برای پدر و مادر بهتر بودن وجود دارد ، در واقع ما نیاز داریم در خانه ، مدرسه ، اداره ، شهر و اجتماع خود قوانینی داشته باشیم . در این صورت پیشگیری از لوس شدن کودک نیز امکان پذیر است . خانه ما یک جامعه کوچک است و افرادی که این جامعه کوچک را تشکیل می دهند باید به اصولی پایبند باشند و قوانین و مقرراتی را رعایت کنند . در صورتی که در خانه خود برای هر چیزی قانون داشته باشیم و روش فرزندپروری درست باشد بسیاری از مشکلات رفتاری اصلاً اتفاق نمی افتد ، مانند زمان خواب ، زمان غذا ، ساعات مجاز بیرون بودن از منزل ، ساعات برگشت به خانه ، نحوه استفاده از تلویزیون ، رایانه و اینترنت ، نحوه استفاده از دوچرخه ، نحوه استفاده از تلفن همراه ، دوستیابی و ... چنانچه این قوانین وجود نداشته باشد کودک نمی داند چه باید بکند و چه نباید بکند . چه رفتاری مورد قبول است و چه رفتاری پذیرفتنی نیست . در ضمن والدین هم نمی توانند کودک را تنبیه یا تشویق کنند . اگر رفتار و واکنش های ما قابل پیش بینی و با ثبات باشد کودکان تکلیف خود را بهتر متوجه می‌شوند و راحت تر با انتظارها و محدودیت های ما کنار می آیند .
در کل والدین باید ارتباط مثبت و قوی با فرزندان داشته باشند . " انضباط قاطع " یعنی وقتی کودک رفتار نادرستی انجام می دهد مصمم رفتار کنیم ، ثبات عمل داشته باشیم ، به سرعت در برابر رفتارش پاسخ نشان بدهیم ، و به او بیاموزیم بهتر رفتار کند . قبل از این که روش قاطعانه انضباط مؤثر واقع شود ، باید محیطی امن و خوشایند را برای رشد و شکوفایی کودک فراهم کنیم ، مکانی دور از خطر و همراه با رسیدگی و نظارت ما ، این یعنی هر لحظه بدانیم او کجاست ، چه می کند ، و در کنار کیست . در عین حال این محیط باید برای کودک جالب و آموزنده هم باشد و به تعامل او برای ارتباط با دیگران پاسخ مناسب بدهد مثل وقتی که فرزندمان سئوالی می پرسد ، کمک می خواهد ، توجه می طلبد ، یا نیاز به نصیحت و توصیه دارد .
چگونه فضای خانوادگی را خوشایندتر کنیم؟
در گذشته خانواده ها گسترده بودند یعنی اعضای خانواده در نسل های مختلف با هم زندگی و از یکدیگر حمایت می کردند . کودکان نقش های مشخصی در خانه داشتند که علاوه بر ایجاد مهارت فردی ، موجب شکل گیری احساس مسئولیت پذیری در آن ها می شد . با در نظر گرفتن این عوامل و با توجه به افزایش میزان استرس و فشار در زندگی کنونی ، آموزش مهارت هایی برای ایجاد فضای مثبت در خانواده ها مفید و لازم به نظر می رسد . توجه به نکات زیر می تواند در این زمینه راه گشا باشد :
* برای کودکان خود زمان های خاص در نظر بگیرید : توجه داشته باشید که می خواهید از این زمان ها برای ایجاد ارتباطی گرم و نزدیک با کودک تان استفاده کنید ، پس فعالیتی را انتخاب کنید که برای هر دوی شما لذتبخش باشد . وجود زمان های خاص احساس ارزشمندی و عشق را به کودک شما منتقل می کند .
تفریح کردن درکنار یکدیگر باعث درک متقابل میان افراد می شود . ایجاد چنین ارتباطی می تواند شما را در یک موقعیت حمایت کننده و دوستانه قرار دهد . در چنین موقعیتی است که کودک می تواند به شما احساس نزدیکی کند و مسائل و مشکلاتش را با شما در میان بگذارد . توجه داشته باشید که از این زمان ها برای نصیحت کردن و توصیه های مستقیم استفاده نکنید ، چون این کار باعث می شود که کودک علاقه خود را به گذراندن این زمان ها با شما از دست بدهد .
* مفهوم " دوستت دارم " را به کودک منتقل کنید : برای نشان دادن علاقه خود به کودک روش های مختلفی را می توانید به کار ببرید . از دوست داشتن او و خوبی هایش جلوی دیگران صحبت کنید . او را در آغوش بگیرید و نوازش کنید . از جملات زیبا و احترام آمیز برای صدا کردن او استفاده کنید . به او بگویید که به داشتن چنین فرزندی افتخار می کنید . به یاد داشته باشید که عشق والدین به فرزند ، عشقی بدون قید و شرط است که نباید خللی در آن ایجاد شود . هیچ گاه نباید نشان دادن عشق خود را منوط به شرایطی خاص بکنید ، مثلاً به کودک نگویید : " اگر نمراتت خوب نشود دوستت ندارم " .
چگونه با کودک ارتباط خوب و مؤثری داشته باشیم؟
ما به کسی علاقه پیدا می کنیم که ارتباط خوبی با ما داشته باشد ، از دستورات کسی اطاعت می کنیم که او را دوست داشته باشیم . اگر می خواهید فرزندانتان از شما اطاعت کنند ، دستورات شما را گوش دهند و ارزش های اخلاقی شما را بپذیرند ، ابتدا با آن ها ارتباط خوبی برقرار کنید .
1. به کودک کمک کنید که احساس توانمندی داشته باشد : اگر شما روش مناسبی را برای توانمند سازی کودک انتخاب نکنید ، ممکن است که او از روش های نامناسبی برای کسب احساس قدرت استفاده کند . راه‌های مناسب برای این کار عبارتند از : از کودک مشورت بخواهید ، به او اجازه انتخاب بدهید ، اجازه دهید در محاسبه مخارج کمکتان کند ، بعضی وقت ها پخت و پز یا خرید را به عهده او بگذارید ( مهارت های زندگی برای کودکان را با زبان ساده به او آموزش دهید ) .
حتی یک کودک سه ساله هم می تواند در شستن ظروف ملامین یا سبزیجات کمک کند یا کفش ها را سرجایشان بگذارد . ما اغلب خودمان همه کارها را انجام می دهیم چون برایمان راحت تر است ، ولی نتیجه این کار این است که کودک احساس بی اهمیتی می کند . اجازه دهید تا فرزندتان پیامدهای طبیعی کارها را تجربه کند .
2. آداب و رسوم خانوادگی را حفظ کنید : با توجه به سنت ها و تقویت آن ها می توان فضای خانواده را خوشایندتر کرد . برگزاری مهمانی های خانوادگی در تعطیلات معمولاً به ایجاد احساس صمیمیت کمک می کند . می توان اوقاتی از روز را برای دور هم جمع شدن و صحبت کردن گذاشت . در این گونه موقعیت ها باید کاری کنیم که توجه بچه ها به روابط و فعالیت های میان جمع جلب شود و به صحبت کردن در مورد خود تشویق گردند .
3. در خانه قوانین و ساختار داشته باشید : در نظر گرفتن قوانین و رعایت آن ها عملکرد اعضای خانواده را تقویت می کند . قوانین باید ساده ، روشن و قابل پیگیری باشند . از وضع قوانین زیاد و دست و پاگیر در خانه باید خودداری کرد . قوانین باید منصفانه باشند . وجود قوانین ، باعث می شود محیط برای کودک قابل پیش بینی باشد و از تنش و اضطراب او کم شود .
اگر نیاز به اطلاعات بیسشتری در مورد فرزند پروری دارید در کانال تلگرام روانشناسی کودک متعلق به سایت مشاوره خانواده فیلیا عضو شوید . یا اگر در مورد مسائل مربوط به کودکان مانند سن شروع حرف زدن و راه رفتن ، نقاشی ، بازی ، دوستیابی ، انگشت مکیدن ، ناخن جویدن ، مسائل و مشکلات مدرسه مانند مشکلات ریاضی ، خواندن و نوشتن ، ترس از تنهایی ، ترس از تاریکی ، مسائل مربوط به بزرگسالی مانند ازدواج ، طلاق ، بیوگی ، تنهایی ، اعتیاد ، درمان شکست عاطفی ، و ... سوال دارید و نیاز به راهنمایی دارید با مشاوره تلفنی روانشناسی فیلیا تماس بگیرید تا از کمک مشاوران مرکز مشاوره روانشناسی فیلیا استفاده کنید .
» اصول فرزندپروری
» عوامل موثر بر مشارکت پدر در فرزندپروری
جدیدترین مطالب فیلیا
