درمان اختلالات اضطرابی کودکان

اختلالات اضطرابی از جمله اختلالات شایع در کودکان و نوجوانان به شمار می آیند و جزء اختلالات درون گرا هستند به این معنا که کودکانی که اختلالات اضطرابی دارند بیشتر با هیجانات درونی خود دچار مشکل هستند . در پشت پرده هراس ها و ترس ها ، افسردگی و انواع وسواس ها میزانی از مشکلات اضطرابی قرار دارد و باعث به وجود آمدن این اختلال در فرد می شود . با توجه به تاثیری که این اختلالات در روند زندگی کودک دارند و آینده او را تحت تاثیر قرار می دهند باید هر چه زودتر نسبت به درمان این اختلالات اقدام شود و هر چه در سن پایین تری اختلال درمان شود ، هم درمان موفق تر خواهد بود و هم تاثیرات مخرب اختلال بسیار کمتر خواهد بود . به همین دلیل درمان این اختلالات بسیار مهم می باشد . در ادامه به درمان های رایج برای درمان اختلالات اضطرابی کودکان می پردازیم . 

دارو درمانی برای اختلالات اضطرابی

درمان اضطراب در کودکان و نوجوانان با استفاده از داروهای بسیاری صورت می گیرد . بنزودیازپین ها از رایج ترین ترکیبات ضد اضطراب هستند و علی رغم اینکه این داروها برای درمان استفاده می شوند ولی پژوهش های کمی در مورد اثر آنها صورت گرفته است بنابراین برای درمان اضطراب در کودکان ، دارو درمانی را نمی توان به عنوان اولین درمان پیشنهاد داد . در چهارچوب اختلالات اضطرابی دارودرمانی بیشترین تاثیر را در درمان وسواس در کودکان و نوجوانان را دارد. 

رفتار درمانی برای اختلالات اضطرابی کودکان

روش های درمانی مبتنی بر رویکرد شناختی رفتاری بیشتر بر نمایش مستقیم یا غیرمستقیم محرک های ترسناک تکیه دارند . در رفتار درمانی اعتقاد بر این است که همان گونه که رفتارها از طریق اصول یادگیری آموخته می شوند و از همان طریق نیز می توان آنها را از بین برد . در ادامه به روش های مورد استفاده در رفتار درمانی اشاره می کنیم : 
حساسیت زدایی منظم خیالی : یکی از رایج ترین درمان های رفتاری حساسیت زدایی منظم است . در این شیوه موقعیت هایی که ترس کودک را بر می انگیزانند به طور سلسله مراتبی برای او بازگو می شوند . سپس از کودک درخواست می شود صحنه هایی را که درمانگر می گوید مجسم کند . تصویر سازی با موقعیتی که حداقل ترس را بر می انگیزاند آغاز شده و با موقعیتی که حد اکثر ترس را بر می انگیزاند تمام می شود . به هنگام تصویر سازی ذهنی کودک یا نوجوان باید با استفاده از روش آرمیدگی در ارامش کامل باشد . این فرآیند تا زمانی ادامه می یابد که کودک با تصور موقعیتی که حداکثر ترس را بر می انگیزاند دچار تنش نشود . 

حساسیت زدایی واقعی : روش دیگری است که در درمان اختلالات اضطرابی موثر است . برخلاف روش حساسیت زدایی خیالی که در آن فرد صحنه های خیالی موقعیت های اضطراب آور را تجسم می کند ، در روش حساسیت زدایی واقعی فرد به تدریج با موقعیت های اضطراب آور مواجه می شود . این روش بیشتر در مورد افرادی به کار برده می شود که توانایی تجسم صحنه ها را به طور واضح ندارند . در این روش مشکل انتقال از صحنه های خیالی به واقعیت وجود ندارد . 

الگو برداری : در تمامی روش های الگوبرداری کودک افراد دیگری را که در موقعیت تنش زا رفتار انطباقی نشان می دهند مشاهده می کند . الگو می تواند یک فرد زنده باشد یا سمبولیک مانند فیلم یا عکس . مطالعات تجربی تاثیر روش الگو برداری را در کنترل موقعیت توسط فرد مورد تایید قرار داده اند . انجام فعالیت های الگو توسط مشاهده گران یکی از موثرترین روش های درمانی است . الگوبرداری همراه با مشارکت نیز می تواند مفید واقع شود به این صورت که فرد رفتارهای الگو را مشاهده کرده و آنها را تکرار می کند . 
کنترل وابستگی : الگوبرداری و حساسیت زدایی منظم در کلیه اشکال از جمله روش هایی هستند که اضطراب یا ترس را کاهش می دهند . این روش ها بر این فرض مبتنی هستند که اضطراب یا ترس قبل از مواجه شدن کودک با موقعیت مشکل ساز باید کاهش یابد یا حذف شود . این شیوه بر اصول کنشگر مبتنی است و بر این اصل متکی است که دوام رفتار به علت تقویت شدن از جانب بعضی از نتایج آن است و اگر این نتایج تغییر یابند رفتار نیز ممکن است تغییر کند . بر این اساس لازم است بعضی از جنبه های رفتار تقویت شده و بیشتر تکرار شوند ، با افزایش نتایج تقویت کننده آن می توان به این هدف دست یافت . در مورد کودکان مضطرب رفتارهای مربوط به اضطراب از طریق تغییر در موارد وابسته به این رفتارها کاهش می یابند . این روش به ویژه برای درمان هراس ها و وحشت زدگی در کودکان بسیار موثر است . 

درمان های شناختی رفتاری برای اختلالات اضطرابی کودکان

درمان های شناختی رفتاری شامل رفتارهایی هستند که به منظور ایجاد تغییر در تفکر ، باور و ادراک کودکان مضطرب به کار برده می شوند . مفروضه اصلی در این روش این است که اصلاح شناخت های غیرانطباقی کودک به تغییر در رفتارهای اضطرابی – اجتنابی او می انجامد .  کودکان با استفاده از الگوبرداری ، مرور ذهنی و تقویت های اجتماعی روش های مثبت بیان خود را یاد می گیرند . کانفر ، کارولی و نیومن از نخستین پژوهشگرانی بودند که راهبردهای شناختی را به منظور کاهش ترس از تاریکی به طرز موفقیت آمیزی به کار بردند . در درمان های شناختی رفتاری راهبردهای مورد استفاده در رفتار درمانی مانند آرمیدگی ، الگوبرداری ، بازی نقش و کنترل وابستگی نیز استفاده می شوند و مفید هستند . این نوع درمان مستلزم آموزش درباره اختلال ، آموزش در زمینه تغییر شناخت ، افکار ، اعمال مزاحم و مقاوم ، کنترل وابستگی و تقویت خود است . روانشناسان برای درمان اختلالات اضطرابی بسته به نوع و شدت اختلال از ترکیبی از روش های دارودرمانی و شناختی - رفتاری استفاده می کنند . اگر نیاز به اطلاعات بیشتری در مورد درمان اضطراب کودکان دارید در کانال تلگرام روان شناسی کودک و نوجوان عضو شوید و یا با مشاوره تلفنی روانشناسی فیلیا تماس بگیرید تا از کمک مشاوران مرکز مشاوره روانشناسی فیلیا استفاده کنید . 

منبع : اختلالات رفتاری کودکان و نوجوانان ؛ دکتر محسن شکوهی یکتا ، دکتر اکرم پرند