وسواس چیست ؟ انواع ، علائم و سن شروع آن
انواع اختلالات وسواس شامل دو نوع وسواس فکری و وسواس عملی است که ممکن است فرد یکی یا هر دو را با هم داشته باشد . معمولاً افراد هر دو نوع وسواس فکری و عملی را با هم دارند .
علائم وسواس فکری : شامل افکار (مثل فکر آلودگی) ، امیال (مثل زخمی کردن کسی) ، تجسم ها ، تصورات (مثل صحنه های خشونت آمیز یا ترسناک ) ، و دغدغه های ذهنی تکراری ، آزار دهنده ، مداوم و پشت سر هم هستند . وسواس های فکری لذت بخش یا به صورت ارادی نیستند ، مزاحم و ناخواسته هستند و در اغلب افراد موجب ناراحتی یا اضطراب می شوند .
علائم وسواس های عملی رفتارهایی مثل شست و شوی زیاد دست یا هر چیزی ، چک کردن مکرر ( مثل چک کردن چند باره گاز ، در ، شیر آب و... ) هستند که فرد احساس می کند در پاسخ یا واکنش به وسواس فکری یا مقرراتی که در ذهنش دارد و باید با قاطعیت اجرا شوند ، مجبور به انجام دادن آن ها است .
اختلالات وسواس با اشتغال های ذهنی و مقررات معمول زندگی تفاوت دارند .
در این مقاله به انواع وسواس در زنان و مردان و سن شروع ، علائم و شیوع هر کدام از آن ها می پردازیم .
انواع وسواس
در ادامه این مقاله به معرفی انواع وسواس می پردازیم .
- اختلال وسواس فکری – عملی
- اختلال بد شکلی بدن
- اختلال ذخیره کردن
- اختلال موکنی
- اختلال پوست کنی
- اختلال وسواس فکری – عملی ناشی از بیماری های جسمی
- اختلال وسواس فکری – عملی ناشی از مصرف مواد و داروها
اختلال وسواس فکری – عملی
اختلال بد شکلی بدن
این اختلال قبلاً به فوبی بدشکلی یا در اصطلاح عامیانه "من زشتم" معروف بود . نگرانی های این افراد روی یک طیف از نگرانی کم به زیاد قرار دارد مثلاً در بعضی افراد این است که فقط جذاب نیستند و در برخی دیگر این است که مانند هیولا به نظر می رسند . در اختلال بد شکلی بدن ، فرد به یک یا چند نقص یا عیب خیالی در ظاهر جسمی اش درگیری فکری دارد مثلاً با جای جوش ، زخم، موی سر یا صورت ، دماغ ، اندام های تناسلی ، عضله ، یا به عبارت دیگر با اندازه و شکل ظاهر جسمی مشکل دارد ؛ در نتیجه رفتارهایی مانند مقایسه کردن ظاهرخود با دیگران ، آرایش کردن زیاد ، برنزه کردن خود ، چک کردن مکرر خود در جلوی آینه ، و... انجام می دهند ، حتی برخی به اعمال جراحی متعدد ظاهر جسمی مانند جراحی های مختلف صورت و اندام های های بدن می پردازند که این رفتارهای تکرای به طور متوسط بین 3 تا 8 ساعت وقت آن ها را می گیرد . این اختلال در زنان بیشتر از مردان دیده می شود . رایج ترین سن شروع بیماری 12 تا 13 سالگی است .
اختلال ذخیره کردن
ویژگی اصلی علائم اختلال احتکار مشکلات پیوسته و مداوم در دور انداختن اموال و وسایل است و هیچ چیزی را دور نمی اندازند که باعث در هم ریختگی بیش از حد محل کار یا زندگی می شود . برخی افراد در مورد سرنوشت وسایل خود احساس مسولیت می کنند به همین علت هیچ چیزی را دور نمی اندازند ؛ این افراد مثلاً روزنامه ها ، مجله ها ، لباس و کیف های کهنه و کتاب هایی که دیگر هیچ استفاده ای ندارند دور نمی اندازند و ذخیره می کنند . وسایل آن قدر زیاد هستند که فرد ممکن است نتواند در آشپزخانه آشپزی کند یا در تخت بخوابد ، یا روی صندلی بنشیند . شیوع این اختلال در مردان بیشتر از زنان است . اختلال ذخیره کردن در سن 11 تا 15 سالگی شروع می شود و در سن 30 تا 40 سالگی موجب اختلال شدید در زندگی آنها می شود .
جهت مطالعه متن کامل مقاله ، روی اختلال احتکار کلیک کنید .
اختلال موکنی
ویژگی اصلی علایم اختلال موکنی ، کندن مکرر موی خود است . کندن مو در هر ناحیه بدن که مو رشد می کند روی می دهد ، رایج ترین نواحی ، موی کاسه سر ، ابروها ، و پلک ها هستند . نواحی کندن مو ممکن است با گذشت زمان تغییر کند مثلا یک زمانی فقط موهای ابروها را می کند و زمانی دیگر مو های سرش را می کند . شیوع این اختلال در زنان 10 برابر مردان است . اختلال مو کنی ممکن است در کودکان دیده شود اما شیوع آن همزمان با بلوغ و بعد از بلوغ است .
جهت مطالعه متن کامل مقاله ، روی اختلال موکنی کلیک کنید .
اختلال پوست کنی
ویژگی اصلی علائم اختلال ، کندن پوست خود است . رایج ترین بخش های کندن پوست ، پوست صورت ، دست ها ، و بازوها است . ولی خیلی از افراد پوست بخش های مختلف بدن را می کنند . ممکن است افراد پوست سالم خود را بکنند ، یا جای زخم های قبلی را بکنند ، اغلب افراد پوست خود را با ناخن های خود می کنند . اما خیلی ها از موچین ، سوزن ، یا اشیای دیگر هم استفاده می کنند . شیوع اختلال پوست کنی در زنان بیشتر از مردان است ، و اغلب در طول نوجوانی شروع می شود .
جهت مطالعه متن کامل مقاله ، روی اختلال پوست کنی کلیک کنید .
اختلال وسواس فکری - عملی ناشی از بیماری های جسمی
برخی بیماری های جسمی ممکن است باعث اختلالات دسته وسواس شامل اختلال وسواس فکری – عملی اختلال بد شکلی بدن ، اختلال ذخیره کردن ، اختلال موکنی ، اختلال پوست کنی شود . از جمله این بیماری ها می توان به صدمه جسم مخطط مانند انفارکتوس مغزی ، عفونت استرپتوکوکی گروه A ، داءالرقص سیدنهام اشاره کرد .
اختلال وسواس فکری – عملی ناشی از مصرف مواد و داروها
مصرف برخی مواد و داروها ممکن است باعث اختلالات طبقه وسواس شامل اختلال وسواس فکری –عملی اختلال بد شکلی بدن ، اختلال ذخیره کردن ، اختلال موکنی ، اختلال پوست کنی شود که شامل موارد زیر است
مواد : کوکائین ، مصرف شیشه ، قرص های شادی آور یا اکستازی
داروها : داروهایی که برای پیشگیری از ایدز مصرف می شود .
منابع :
راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی، ترجمه یحیی سیدمحمدی
آسیب شناسی روانی ترجمه مهدی گنجی
خلاصه روانپزشکی کاپلان و سادوک ، ترجمه فرزین رضاعی
راه هایی برای خود درمانی وسواس
برای درمان وسواس در وهله اول شناخت محرک ها مثل اختلافات زناشویی مهم بوده و سپس مقابله با انجام اعمال وسواس گونه توسط خود فرد و اطرافیان به صورت پرت کردن حواس و عدم سرزنش وی کارساز است.
پس از این دو مدیریت استرس به صورت امتیازدهی به میزان آن و دانستن زمان بروز آن منجر به کنترل بهتر و راحت تر آن می شود. به طور کلی این افراد باید به روانشناس و روانپزشک مراجعه کنند تا با دارو یا تغییر سبک زندگی خود اعمال و افکار وسواس گونه خود را کنار گذارند.
جدیدترین مطالب فیلیا
