اختلال شخصیت پارانوئید

آن چه که مانع از برقراری ارتباط با فرد پارانوئید می شود این باور او است که هر کسی حتماً به او آسیب می زند یا از او سوء استفاده می کند ، به قابل اعتماد بودن دیگران شک می کند ، دوستی دیگران را فریبی بیش نمی داند  بلکه تلاشی مخفیانه و زیرکانه برای سوء استفاده از نقطه ضعف هایش می داند و همیشه در فکر انتقام و تلافی است . به عبارت دیگر ویژگی اصلی اختلال شخصیت پارانوئید ، سوء ظن ، شکاکیت و بی‌اعتمادی به افراد است و مسئول این بدگمانی و سوءظن دیگران هستند نه او . مثلاً اگر فرد پارانوئید به همسر خود شک دارد به او می گوید تو رفتارهای انجام می دهید که اعتماد من به تو کم شده است . افراد مبتلا به اختلال شخصیت پارانوئید اغلب متعصب ، خشمگین ، زودرنج و عصبانی هستند . اشتباهات جزئی دیگران را به آن ها یادآوری می کنند و آن ها را خیلی بزرگ می کنند ، اما همین اشتباهات در مورد خودشان را نادیده می گیرند .
در این مقاله به ویژگی های اختلال شخصیت پارانوئید ، سن شروع آن ، شیوع و تشخیص آن در مردان و زنان می پردازیم .

ویژگی های اختلال شخصیت پارانوئید

اختلال شخصیت پارانوئید یکی از انواع اختلالات شخصیت است که در گروه اختلالات شخصیت دسته A قرار می گیرد . و ویژگی اصلی آن بیاعتمادی و سوءظن و شکاکیت بسیار زیاد به همه چیز است به گونه ای که تمام انگیزه های دیگران را به صورت بدخواهانه تعبیر می کند . در زیر به برخی از ویژگی های اختلال شخصیت پارانوئید می پردازیم . 

• فرد مبتلا به اختلال شخصیت پارانوئید بدون هیچ دلیلی فکر می کند دیگران علیه او توطئه چینی می کنند و هرلحظه ممکن است به او حمله کنند مثلاً پسری فکر می کند شبانه پدرش او را به قتل می رساند . هم چنین این فرد مایل نیست اسرار خود را با دیگران در میان بگذارد چون می ترسد از اطلاعات خودش به صورت بدخواهانه علیه او استفاده شود . 
•  تصور می کند که دیگران قصد صدمه ، یا فریب او را دارند  و مدام به دیگران کینه می ورزند یعنی توهین ها ، بی حرمتی ها ، یا تحقیرهای دیگران را نمی بخشند . هم چنین خصومت بیش از حدی آن ها به دیگران به صورت جر و بحث های آشکار و کناره گیری خصمانه دیده می شود .  
•  در مورد وفاداری و قابل اعتماد بودن دوستان و همکاران شک می کند .
• بدون دلیل به وفاداری همسر خود شک می کنند ،  افراد مبتلا به اختلال شخصیت پارانوئید به صورت بیمارگونه ای  حسود هستند .
• توهین ها و تحقیرهایی را نسبت به شخصیت خود می بینند که برای دیگران و اطرافیان او مشخص نیست و زود عصبانی می شود و واکنش نشان می دهد . 
• از اظهارات محبت آمیز دیگران یا وقایع خوشایند معنی های پنهان تحقیر آمیز یا تهدید کننده برداشت می کند . مثلاً شوخی یک همکار را به عنوان حمله ای جدی به شخصیت خود برداشت می کند . یا اشتباه صادقانه یک فروشنده را به صورت تلاشی عمدی برای کلاهبرداری تعبیر می کند .
• بدون دلیل کافی به دیگران بدگمان است ، و این که دیگران قصد صدمه و آسیب به او را دارند . 

سن شروع و شیوع اختلال شخصیت پارانوئید در مردان و زنان

اختلال شخصیت پارانوئید ممکن است برای اولین بار در کودکی و نوجوانی همراه با اضطراب اجتماعی ، گوشه گیری ، روابط نامناسب با همسالان ، پیشرفت کم در مدرسه و افکار عجیب و غریب دیده شود . این کودکان ممکن است عجیب و غریب یا غیر عادی به نظر برسند . اختلال شخصیت پارانوئید در اوایل بزرگسالی یعنی حداقل در سن 18 سالگی  شروع می شود . شیوع این اختلال 2.3 درصد گزارش شده ولی شیوع آن در افرادی که مصرف الکل دارند 4.4 درصد گزارش شده است . شیوع اختلال شخصیت پارانوئید در مردان بیشتر از زنان است . 

تشخیص اختلال شخصیت پارانوئید

اگر فردی 4 مورد یا تعداد بیشتری از ویژگی های مطرح شده در بالا درباره اختلال شخصیت پارانوئید را داشته باشد و این 4 ویژگی را حداقل برای مدت یک سال داشته باشد تشخیص اختلال شخصیت پارانوئید در مورد او مطرح می شود . همچنین نباید ویژگی های ذکر شده ناشی از بیماری های مانند اسکیزوفرنی ، اختلال دوقطبی ، اختلال افسردگی روانپریشانه ، و  بیماری جسمی باشد . برای اطلاع بیشتر از انواع اختلالات شخصیت در مردان و زنان و ویژگی آن ها در کانال تلگرام اختلالات روان شناختی و مهارت های زندگی عضو شوید . یا با مشاوران تلفنی روانشناسی فیلیا تماس بگیرید تا از کمک مشاوران مرکز مشاوره روانشناسی فیلیا استفاده کنید .

منابع :
راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی، ترجمه یحیی سیدمحمدی

اصول مصاحبه بالینی ترجمه دکتر مهدی نصر اصفهانی

آسیب شناسی روانی ترجمه مهدی گنجی 

راهنمای سنجش روانی روانی ، ترجمه حسن پاشا شریفی ، و محمد رضا نیکخو