شوک فرهنگی چیست

تغییر عمده فرهنگی می تواند سبب ناراحتی شدیدی شود که اصطلاحاً شوک فرهنگی نامیده می شود . این حالت زمانی بروز می کند که افراد ناگهان خود را در فرهنگ جدیدی بیابند که با آن احساس بیگانگی کامل می کنند . این افراد هم چنین ممکن است در مورد حفظ ، تغییر یا در پیش گرفتن سبک زندگی دچار تعارض شوند . کودکان و جوانان مهاجر راحت تر از مهاجرین میانسال و سالمند با محیط سازگار می شوند . مهاجرین جوان تر اغلب راحت تر زبان جدید را می آموزند و روند بلوغ و پختگی آن ها در فرهنگ جدید ادامه می یابد ، اما مهاجرین مسن تر در فرهنگ پیشین خود ثبات و روال زندگی یکنواخت تری داشته اند و برای سازگاری با فرهنگ جدید تلاش بیشتری می کنند . شوک ناشی از مهاجرت با بی قراری و نقل ، و انتقال مداوم بیماران روانپزشکی ( ایجاد یک بیماری روانی که وقتی فرد ساکن منطقه خود است امکان دارد کمتر بروز کند اما زمان مهاجرت احتمال بروز آن چند برابر می شود ) کاملاً متفاوت است . مطالعات نشان می دهد 16 تا 40 درصد افرادی كه برای انجام کاری به فرهنگ جديدی وارد می شوند ، به دليل عدم سازگاری با فرهنگ ، به شوک فرهنگی دچار می شوند و به همین علت ناچار می شوند محل و فرهنگ جدید را ترک کنند . درصورتی كه شوک فرهنگی پديده ای اجتناب ناپذير است و هر فردی را كه به فرهنگ جديد وارد می شود مبتلا می کند . به همین علت ، آگاهی از فرايند شوک فرهنگی ، عوامل شوک فرهنگی و ايجاد آمادگی قبل از مهاجرت ، و آموزش در این زمینه عوارض ناخواسته و نامطلوب آن را كاهش می دهد .
در این مقاله به شوک فرهنگی و تعریف آن می پردازیم .

تعریف شوک فرهنگی

وقتی فردی برای رفع نيازهای خود به فرهنگ جديدی وارد می شود ، نیاز به برقراری ارتباط با آن فرهنگ دارد . افراد دارای یک ساختار معنايی درونی شامل هنجارها ، ارزش ها و باورهای خاص خود هستند ، اين ساختار درونی فرد منسجم ، منطقی و به هم پيوسته است ؛ يعنی در وضعيت تعادل قرار دارد و شخص تلاش می كند تا اين تعادل را حفظ كند . با اين حال ، هنگامی كه افراد در معرض تبادل با فرهنگ های بيگانه قرار می گيرد به عدم تعادل دچار می شوند که باعث اضطراب ، سردرگمی ، خستگی ، هيجانات شديد و استرس در او می شود كه به آن شوک فرهنگی می گویند .

در واقع شوک فرهنگی با اضطراب ، افسردگی ، احساس جدا شدن ، مسخ شخصیت و مسخ واقعیت همراه است . هم چنین شوک فرهنگی عبارت است از انتقال فرهنگی عمیق و زمانی روی می دهد که شخص ناگهان وارد فرهنگی متفاوت می شود . در ایران دور شــدن دانشــجویان از محل زندگی و ادامه تحصیل در دانشگاه در شهرهای غیر بومی که آسیب های زیادی آن ها را تهدید می کند، جایی است که خرده فرهنگ ها در کنار یکدیگر جمع می شوند این جابه جایی هم برای دانشــجویان بومی و هم برای دانشجویان غیربومی ، نقطه برخورد فرهنگی محسوب می شود که باعث تعارض و تنش در فرد می شود .

منابع :
خلاصه روانپزشکی کاپلان و سادوک ، ترجمه دکتر فرزین رضاعی ، 2007 
مديريت شوک فرهنگی در سازمان ها و موسسات بين المللی ، محمد دوستار