عقده حقارت چیست

آلفرد آدلر از روانشناسان مطرح اتریشی است که در ابتدا در مکتب روانکاوی بود و سپس تبدیل به یکی از پیشگامان روانشناسی اجتماعی در روانکاوی گردید . آدلر معتقد بود احساس حقارت همیشه به عنوان نیروی برانگیزاننده در رفتار وجود دارند . آدلر در جایی می نویسد : " انسان بودن یعنی خود را حقیر احساس کردن " . وی معتقد بود احساس حقارت منبع تمامی تلاش های انسان است و رشد فرد ناشی از تلاش های فرد برای چیره شدن بر حقارت های واقعی یا خیالی اش ناشی می شود . در ادامه مقاله به بیان عقده حقارت آدلر که معتقد بود دلیل تلاش انسان است می پردازیم . 

عقده حقارت ؛ دلیل تلاش انسان

طبق نظریه شخصیت آدلر وی معتقد بود بود احساس حقارت منبع تمامی تلاش های انسان است و ما در طول زندگی خود با نیاز به جبران کردن این احساس های حقارت و تلاش کردن برای رسیدن به سطوح بالای رشد تحریک می شویم . این فرایند در کودکی آغاز می شود ، آدلر معتقد بود که کودکان از نیروی بیشتر والدین خود آگاه هستند و می دانند که نمی توانند با این قدرت مبارزه کنند در نتیجه کودک در برابر افراد بزرگ تر و قوی تر پیرامون خود احساس های حقارت را پرورش می دهد . گرچه این تجربه اولیه حقارت در کودکی برای همه وجود دارد ولی به صورت ژنتیکی تعیین نشده است ، بلکه این شرایط درماندگی و وابستگی به بزرگسالان حاصل محیط است که برای همه کودکان یکسان است ، نمی توان از احساس های حقارت فرار کرد ولی با این حال ضروری نیز هستند زیرا برای تلاش و رشد کردن انگیزه فراهم می کنند .

عقده حقارت

اگر کودک نتواند احساس های حقارت خود را جبران کند آنها تشدید شده و به پرورش عقده حقارت منجر می شوند . افرادی که عقده حقارت دارند در مورد خود نظر مناسبی ندارند و احساس می کنند نمی توانند با ضروریات زندگی کنار بیایند . عقده حقارت در کودکی می تواند سه منشا داشته باشد : 
حقارت عضوی ( نقص عضو ) : آدلر نتیجه گرفت که اعضای ناقص بدن شخصیت را از طریق تلاش های فرد برای جبران کردن این نقص شکل می دهند ، درست همانطوری که آدلر نرمی استخوان خودش را حقارت عضوی سال های کودکی اش بود ،جبران کرد . تاریخ نمونه های متعددی از این نوع جبران را ثبت کرده است مثلا تئودور روزولت مریض احوال ، بیست و ششمین رئیس جمهور آمریکا در بزرگسالی الگوی تناسب اندام شد . تلاش برای غلبه کردن بر حقارت عضوی می تواند دستاوردهای هنری ، ورزشی و اجتماعی بزرگی داشته باشد ولی اگر این تلاش ها شکست بخورند منجر به عقده حقارت می شود . 
لوس کردن : لوس کردن نیز می تواند منجر به عقده حقارت شود ، کودکان نازپرورده کانون توجه خانواده هستند ، هر درخواست یا نیاز آنها برآورده می شود و چیزی از آنها دریغ نمی شود و این باعث می شود فکر کنند آدم های بسیار مهمی هستند و دیگران همیشه باید تسلیم آنها شوند . اولین تجربه بد این کودکان در مدرسه است که ضربه سختی به انان وارد می شود ؛ این کودکان یاد نگرفته اند برای چیزی که می خواهند صبر کنند و یاد نگرفته اند بر مشکلات غلبه کنند . وقتی این کودکان با موانعی بر سر راه ارضای نیازهای خود رو به رو می شوند به این باور می رسند که باید نقایص شخصی داشته باشند که جلوی آنها را می گیرند و بدین ترتیب عقده حقارت در این کودکان ایجاد می شود . 
غفلت : به راحتی می توان فهمید که چگونه کودکان غفلت شده ، ناخواسته و طرد شده عقده حقارت را پرورش می دهند ، آنها در دوران کودکی امنیت شخصی و محبت نمی بینند زیرا والدین آنها بی اعتنا یا متخاصم هستند و در نتیجه این کودکان احساس حقارت و بی ارزشی را پرورش می دهند و به دیگران بی اعتمادند .

عقده برتری

منبع عقده هر چه باشد امکان دارد فرد جبران افراطی کند و عقده برتری را پرورش دهد . عقده برتری عبارت است از " نظر اغراق آمیز درباره توانایی ها و موفقیت های خویشتن " . امکان دارد چنین فردی در درون احساس رضایت و برتری کند و نیازی نداشته باشد که برتری خود را با دستاوردهایش نشان بدهد یا اینکه ممکن است چنین نیازی را احساس کند و بکوشد شدیدا موفق شود . در هر دو مورد کسی که عقده برتری دارد لاف می زند ، تکبر دارد ، خودخواه است و دیگران را تحقیر می کند .

منبع : نظریه های شخصیت ؛ داون پی شولتز ، سیدنی الن شولتز ترجمه یحیی سیدمحمدی

سوالات متداول

1- ✔️ عقده حقارت چیست؟

✔️​ آدلر وی معتقد بود بود احساس حقارت منبع تمامی تلاش های انسان است که در متن مقاله توضیح آن ارائه شده است.

2- ✔️ عقده برتری چیست؟

✔️ منبع عقده هر چه باشد امکان دارد فرد جبران افراطی کند و عقده برتری را پرورش دهد که در متن مقاله شرح داده شده است.

3- ✔️ عقده حقارت در کودکی چند منشا دارد؟

✔️ عقده حقارت در کودکی می تواند سه منشا شامل عضوی، لوس کردن و غفلت داشته باشد که در متن مقاله مطرح شده است.